Klachten aan de (lage) rug is één van de meest voorkomende klachten in Nederland. Geschat wordt dat 50-80% van de Nederlanders één of meerdere keren last krijgt van klachten van de rug. Het is niet altijd duidelijk waarom deze klachten voorkomen. Een onderliggende oorzaak zoals een breuk of ontsteking komt bijna niet voor (minder dan 1% van de mensen). Hernia’s in de lage rug komt bij 1 tot 5 % van de mensen voor.
Rugklachten kunnen ontstaan door verschillende factoren. In de gezondheidszorg spreken wij over het bio-psychosociaal model. Dit houdt in de dat klachten kunnen worden veroorzaakt of onderhouden door biologische factoren (spierspanning, irritatie van weefsel) psychologische factoren (stress, angst om te bewegen) en sociale factoren (werkdruk, familie omstandigheden). Het is soms moeilijk te achterhalen welke factoren het meeste invloed heeft of de oorzaak is van de klachten en in de meeste gevallen is het ook een combinatie van deze factoren. Belangrijk om te weten is dat de rug een plek is in het lichaam en niet de klacht zelf. Elke rugklacht kan een andere oorzaak hebben, net zoals elke knieklacht een andere oorzaak kan hebben.
Adviezen en tips
De informatie die we ontvangen over rugklachten beïnvloedt hoe we met de klacht omgaan. De informatie kan soms erg van elkaar verschillen waardoor het soms nog moeilijk te begrijpen is welke informatie nou klopt. Dit kan erg verwarrend zijn. Iedereen kent wel voorbeelden over welke houding we moeten aannemen om klachten voorkomen, hoe we moeten tillen of welke vorm van therapie we moeten doen om de klachten te verhelpen. Deze informatie klopt niet altijd of is verouderd en komt niet meer overeen met wat we nu weten over de klachten in de rug en kan er zelfs voor zorgen dat de klachten langer aanhouden.
Een veel voorkomende tip die mensen krijgen is het aannemen van de juiste zithouding. Er wordt geclaimd dan men een rechte zit of sta-houding moet aannemen om klachten te voorkomen. In de afbeelding hieronder zien we zo’n advies. Er wordt hier gesuggereerd dat een gebogen houding slecht zou zijn en dat rechtop zitten goed is voor de rug. Helaas klopt deze informatie niet. Uit onderzoek weten we nu dat er geen correcte zithouding bestaat. Mensen nemen constant nieuwe houdingen aan en zitten nauwelijks stil. Let maar eens op jezelf als je een tijdje zit. We verplaatsen constant op onze stoel of op de bank. Dit is een gezond patroon om onze spieren gewrichten en met name onze huid waar we op zitten te laten doorbloeden.
De suggestie dat een verkeerde houding klachten kan veroorzaken kan zelf een tegenovergesteld effect hebben op onze pijnklachten. Dit effect noemen wij het nocebo-effect. Het nocebo-effect is een tegenhanger van het placebo-effect, een effect dat bekend is. Het placebo- effect kan worden uitgelegd als een positief effect op een positieve verwachting. Een voorbeeld: Je hebt hoofdpijn, ik geef je een snoepje en zeg tegen jou dat het een pijnstiller is. Jij geloofd mij en denkt dat de hoofdpijn weg zal gaan als je het snoepje doorslikt. Je merkt na het doorslikken van het snoepje dat de hoofdpijn inderdaad minder wordt. Dit effect noemen wij het placebo effect. Dit effect is niet alleen psychologisch, er treden ook fysiologische (lichamelijke) veranderingen op.
Stel nu dat je hoofdpijn hebt en ik geef je een snoepje en zeg dat het een pijnstiller is. Maar deze keer zeg ik dat dat het bijeffect ook jeuk kan veroorzaken. Jij slikt het snoepje door met de verwachting dat je jeuk gaat krijgen. En zo waar jeuk begint op te komen. Dit effect heet het nocebo- effect.
Terug naar de rug. Stel er wordt verteld dat als je in een ingezakte positie zit je rug beschadigd. Elke keer als je onderuitgezakt gaat zitten kan de rug nu pijn gaan doen. NOCEBO. Een negatieve reactie op een negatieve verwachting. Natuurlijk is dit effect niet zo spontaan als het voorbeeld suggereert, maar het nocebo-effect speelt wel degelijk een rol in hoe we pijn ervaren in het lichaam.
Wat dan wel?
Maar als ik dan niet rechtop hoef te zitten, en dat negatieve verwachtingen alleen maar meer klachten opleveren wat moet ik dan wel doen? Allereerst wat goed is om te weten is dat pijn bij het leven hoort, het is een signaal dat ons helpt ons te veranderen. Rugklachten waaronder pijn komt veel voor, dit betekent vaak niet dat er schade is aan de rug, het kan juist aangegeven dat we patronen moeten veranderen en misschien meer moeten bewegen.
Het lichaam en dus ook de rug is heel adaptief is. Dit betekent dat het zich kan aanpassen aan verschillende situaties. Denk hierbij aan de paralympische spelen. Mensen die een been of een arm missen of in een rolstoel zitten die de meest atletische en technisch moeilijkste bewegingen maken. Zij hebben geleerd om ook met de gebreken die zij ondervinden te kunnen bewegen en functioneren. Dus ook met een lichamelijk disfunctie is bewegen een optie en heel goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Dit is dan ook advies nummer 1, blijf bewegen! Onderzoek toont aan dat bewegen een positief effect heeft op rugklachten. Er zijn er geen bewegingen die niet gemaakt mogen worden (bijvoorbeeld bukken met een gebogen rug). Luister goed naar wat je lichaam aangeeft. Als bepaalde bewegingen en activiteiten meer pijn opleveren is het misschien verstandig om de intensiteit van de activiteit te verminderen. Stoppen hoeft niet direct. Sporten is altijd goed voor de gezondheid en dus ook voor je rug. Er is weinig evidentie voor dat specifieke oefenvormen beter zijn dan andere (Pilatus, core-stabiliteit oefeningen, weerstandstraining). Doe vooral een sport die bij je past en waar je plezier uit haalt. Dat maakt de kans groter dat je het blijft doen.
Samengevat: Pijn aan de rug kan een signaal zijn om patronen in het leven te veranderen en is zelden het resultaat van een schade aan het lichaam. Bewegen kan helpen bij het verminderen van rugklachten, hierbij mogen alle bewegingen gemaakt worden.